Powstanie w getcie warszawskim (jid. וואַרשעווער געטאָ־אויפֿשטאַנד Warszewer geto-ojfsztand) – zbrojne wystąpienie żydowskich podziemnych formacji zbrojnych na terenie warszawskiego getta od 19 kwietnia do 16 maja 1943.
Powstanie było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko Niemcom, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej przez Rzeszę Europie. Bezpośrednią przyczyną powstania była decyzja o likwidacji getta warszawskiego podjęta w ramach realizowanego przez hitlerowców planu zagłady europejskich Żydów.
Getto warszawskie było zamkniętą i otoczoną murem dzielnicą położoną w północno-zachodniej części centralnej Warszawy, w której uwięziono Żydów warszawskich oraz przesiedlonych z gett w innych miejscowościach. Pierwsze mury wokół getta zaczęto wznosić 1 kwietnia 1940. Początkowo uwięziono w nim mieszkańców Warszawy, których według rasistowskich ustaw norymberskich uznano za Żydów. W kolejnych miesiącach do getta przywożono też osoby z innych miejscowości przedwojennej Rzeczypospolitej, terenów włączonych do III Rzeszy (głównie z Łodzi i rejencji ciechanowskiej), a także innych krajów europejskich. W jego obrębie do marca 1941 roku zgromadzono ok. 460 tys. osób. Tym samym getto osiągnęło gęstość zaludnienia sięgającą 146 tys. osób na 1 km² – na jedną izbę mieszkalną przypadały 3 osoby. Ogromne przeludnienie związane z deportacjami ludności na teren getta spowodowało tragiczne warunki sanitarne, głód oraz pojawienie się epidemii chorób zakaźnych. Wynikający z tego wzrost liczby zgonów był częścią zaplanowanego ludobójstwa, wykonywanego przez hitlerowców metodami celowego przeludnienia przy jednoczesnym ciągłym zmniejszaniu racji żywnościowych. W okresie od listopada 1940 roku do lipca 1942 roku z głodu i chorób zmarło ok. 100 tys. mieszkańców getta.
Źródło: Wikipedia
Po raz dziewiąty Muzeum POLIN zaprasza do udziału w akcji społeczno-edukacyjnej Żonkile. Tegoroczna edycja jest szczególna, bo szczególne są pandemiczne okoliczności: działamy zarówno w terenie, jak i w Internecie.Akcję Żonkile wspierają w tym roku także jej nowi ambasadorzy i ambasadorki: Bartosz Bielenia, Katarzyna Zielińska, Kayah, Magdalena Boczarska oraz Mariusz Szczygieł.
W tym roku pragniemy nie tylko upamiętnić wybuch powstania w getcie warszawskim 19 kwietnia 1943 roku, lecz także podkreślić rolę, jaką odegrały w nim kobiety. Żydówki w czasie powstania organizowały kuchnie ludowe, kolportowały nielegalną prasę, opatrywały rannych, były łączniczkami oraz walczyły z bronią w ręku.Pamiętajmy o nich wszystkich w 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Przypnijmy papierowy żonkil – symbol tego, że łączy nas pamięć o powstaniu, jego bohaterkach oraz bohaterach.
Dzięki częściowej przeprowadzce do Internetu tegoroczne Żonkile mają szanse przekroczyć granice Warszawy, a nawet Polski. By wziąć udział w akcji, nie musicie wychodzić z domu:
- Wystarczy, że pobierzecie szablon ze strony, wydrukujecie go i złożycie (pomoże w tym wideoinstrukcja, widoczna także powyżej)
- Możecie zaangażować się w akcję poprzez dodanie nakładki na zdjęcie profilowe na Facebooku.
- Komplety żonkilowych naklejek znajdziecie w wydaniach: Tygodnika Powszechnego (14 kwietnia), Newsweek (region Mazowsze, 12 kwietnia) oraz w Stołecznej Gazety Wyborczej (16 kwietnia)
- Możecie również podzielić się w sieci specjalną rocznicową grafiką, którą opublikujemy 19 kwietnia na profilach Muzeum POLIN w mediach społecznościowych: Facebook, Instagram, Twitter. Pamiętajcie o hasztagach: #ŁączyNasPamięć i #AkcjaŻonkile
- Możecie także wydrukować specjalną rocznicową grafikę i powiesić ją w widocznym miejscu, na przykład w oknie. Grafika jest dostępna w PDF do pobrania.
- szablon żonkila, wideoinstrukcja, dodanie nakładki na zdjęcie profilowe na Facebooku, afisz dostępne tutaj
Zachęcamy Was do publikowania zdjęć żonkili i naklejek w mediach społecznościowych.
Nie zapomnijcie o hashtagach: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile, a także o oznaczeniu profilu @polinmuseum.
Żródło: serwis www Muzeum Historii Żydów Polskich
mwk
Plakat
Kayah